พ.ศ.๒๔๔๑ เหรียญที่ระลึกการพระราชพิธีเฉลิมพระสุพรรณบัตร รศ ๑๑๗
( เจ้าฟ้าอัษฎางค์เดชาวุธ )
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯให้สร้างพระราชทานเป็นที่ระลึกในพระราช พิธีเฉลิมพระสุพรรบัตร เจ้าฟ้าอัษฎางค์เดชาวุธ พ.ศ. ๒๔๔๑ เหรียญที่แสดงไว้เป็นชนิดเนื้อทองแดง
พลเรือเอกสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าอัษฎางค์เดชาวุธ กรมหลวงนครราชสีมา พระราชโอรสใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และ สมเด็จพระศรีพัชรินทรา บรมราชินีนาถ ประสูติเมื่อวันที่ ๑๒ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๓๒ เมื่อทรงพระเยาว์ทรงพระนามว่า ทูลกระหม่อมเอียดเล็ก ทรงรับการศึกษาขั้นต้น จาก โรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ ทรงบวชสามเณร ณ วัดบวรนิเวศวิหาร ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงโปรดเกล้าฯ ให้ทรงเดินทางไปศึกษาต่อที่ ประเทศอังกฤษ พร้อมกับ เจ้าฟ้าจุฑาธุชธราดิลก และ เจ้าฟ้ามหิดลอดุยเดช เมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๘ ทรงศึกษาวิชาทหารเป็นระยะเวลาสั้นๆ และเสด็จกลับประเทศไทยมาศึกษาในโรงเรียนนายร้อยทหารบก ทรงรับราชการตำแหน่งผู้บัญชาการกองพล ยศพลตรี แล้วไปดำรงตำแหน่งผู้สำเร็จราชการกระทรวงทหารเรือ ยศพลเรือเอก
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าอัษฎางค์เดชาวุธ กรมหลวงนครราชสีมา ทรงมีพระกรณียกิจที่สำคัญในกองทัพเรือ คือทรงดำรงตำแหน่งผู้กำกับราชการกระทรวงทหารเรือ ตั้งแต่วันที่ ๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๖๖ ต่อจาก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตรอุดมศักดิ์ และทรงดำรงตำแหน่งผู้สำเร็จราชการกระทรวงทหารเรือ ตั้งแต่วันที่ ๑ เมษายน พ.ศ. ๒๔๖๗ ทรงเปลี่ยนระเบียบการปกครองบังคับบัญชาเรือหลวงใหม่ แต่เดิมนั้นการบังคับบัญชาในเรือหลวง แบ่งออกเป็น ๒ กระบวนเรือ แต่ละกระบวนเรือต่างก็เป็นอิสระแก่กัน ขึ้นตรงต่อกระทรวงทหารเรือ พระองค์ทรงเห็นว่าไม่เหมาะสม ระเบียบข้อบังคับต่างๆ ไม่เป็นแบบฉบับเดียวกัน จึงให้รวมกระบวนเรือทั้งสองเป็นหนึ่งเดียว แล้วตั้งชื่อใหม่ว่า กองทัพเรือ มีผู้บังคับบัญชากองทัพเรือเป็นผู้บังคับบัญชา ขึ้นตรงต่อกระทรวงทหารเรือ และให้แบ่งแยกกองทัพเรือออกเป็น ๓ กองเรือ คือ กองเรือปืน กองเรือใช้ตอร์ปิโด และกองเรือช่วยรบ
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าอัษฎางค์เดชาวุธ ทรงอภิเษกสมรสกับ แผ้ว สุทธิบูรณ์ ไม่ทรงมีพระโอรสและพระธิดา (ต่อมาหม่อมแผ้ว ได้สมรสใหม่กับ หม่อมราชวงศ์ตัน สนิทวงศ์ ภายหลังได้เป็น ท่านผู้หญิงแผ้ว สนิทวงศ์เสนี ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง นาฏศิลป์ พ.ศ. ๒๕๒๘)
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าอัษฎางค์เดชาวุธ กรมหลวงนครราชสีมา ประชวรด้วยพระโรคพระวักกะอักเสบ ( โรคไต ) สิ้นพระชนม์ที่ พระตำหนักวังสวนกุหลาบ พระราชวังดุสิต เมื่อวันที่ ๙ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๖๗ สิริพระชนมายุได้ ๓๖ พรรษา พระองค์มีพระนามอย่างเต็มว่า สมเด็จเจ้าฟ้าชายอัษฎางค์เดชาวุธ วิสิฏฐวิสุทธิลักษณโสภณ อุบัติดลกาลนิยม ปฐมปริวัตรรัตนโกสินทรศก ศตสาธกอัษโฎดดร สถาพรมงคลสมัย นราธิปไตยบรมนาถ จุฬาลงกรณ์ราชวโรรส อดุลยยศอุกฤษฐศักดิ์ อุภโตปักษ์วิสุทธิกษัตริย์ ขัตติยราชกุมาร
ข้อมูลจำเพาะ
ลักษณะ เป็นเหรียญรูปกลมแบน วงขอบนอกเรียบลักษณะ:
ด้านหน้า กลางเหรียญเป็นรูปตราแผ่นดิน รอบวงขอบเหรียญมีข้อความว่า ” ที่ระลึกการพระราชพิธีเฉลิมพระสุพรรบัตร รัตนโกสินทรศก ๑๑๗
ด้านหลัง กลางเหรียญมีข้อความว่า “สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าอัษฎางค์เดชาวุธ วิสิฐวิสุทธลักษณโสภณ อุบัติดลกาลนิยม ประถมบริวัตร รัตนโกสินทรศก สตสธภอัษโฎดดร *************สถาพรมงคลสมัย นราธิปไตยบรมนารถ จุฬาลงกรณราชวโรรส อดุลยยศอุกฤษฐ์ศักดิ์ อุภโตปักษ์วิสุทธิกษัตริย์ ขัตติยราชกุมาร ”
ชนิด เงิน และทองแดง
ขนาด เส้นผ่าศูนย์กลาง ๓๕ มิลลิเมตร