หมวดหมู่: เหรียญในรัชกาลที่ 6

พ.ศ.๒๔๖๓ เหรียญที่ระลึกพระราชพิธีบรมศพสมเด็จพระศรีพัชรินทรา บรมราชินีนาถพระบรมราชชนนีพันปีหลวง

สร้างเป็นที่ระลึกในงานพระเมรุ สมเด็จพระศรีพัชรินทรา บรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เมื่อ พ.ศ.2463 เหรียญนี้สร้างตามแบบพัดพระพิมานไพชยนต์ ซึ่งสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัตติวงศ์ทรงเขียน ทูลเกล้าฯถวาย

ลักษณะ เป็นรูปไข่ ขอบเรียบ
ด้านหน้า มีคำว่า “ศรี” ภายใต้พระมหามงกุฏ หมายถึง องค์สมเด็จพระศรีพัชรินทร์ฯประดิษฐานบนรถพระพิมานไพชยนต์เทียมม้า 4 มีสารถีถือแส้นำเสด็จสู่สวรรค์ เบื้องขวาเป็นพญานาค เบื้องบนเป็นสายฟ้า(วชิระ)ซึ่งหมายถึงปีพระราชสมภพและพระราชสัญญลักษณ์ของพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว
ด้านหลัง ตอนบนภายในยกขอบโค้งคล้ายใบเสมา มีพระคาถาจารึกว่า

“มาตา ยถานิยํ ปุตตํ
อายุสา เอกปต.ตมนุรก.เข
เอวม.ปิ สพ.พภูเตส
มานสม.ภาวเย อปริมาณํ”

แปลว่า

“มารดาคอยคุ้มครองบุตรของตน
อันเป็นบุตรผู้เดียวด้วยชีวิตฉันใด
ภิกษุพึงบำเพ็ญเมตตาอันมีในใจ
ในภูติทั้งปวง อย่างไม่มีประมาณแม้ฉันนั้น”

ตอนล่าง มีอักษรไทยอยู่ภายในพวงมาลาความว่า

“สมเด็จ
พระศรีพัชรินทรา
บรมราชินีนาถ
พระบรมราชชนนี
อนุสรณ์
๒๔๖๓”

ชนิด เงิน
ขนาด กว้าง 33 มิลลิเมตร ยาว 42 มิลลิเมตร
สร้าง พ.ศ.2463

พ.ศ.๒๔๖๓ เหรียญที่ระลึกสมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส แบบ ๑

สร้างเป็นที่ระลึกในโอกาสที่ทรงมีพระชนมายุครบ 60 พรรษา สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส สมเด็จพระสังฆราชเจ้าองค์ที่ 10 วัดบวรนิเวศวิหาร พระนามเดิม “พระองค์เจ้าชายมนุษยนาคมานพ” พระราชโอรสองค์ที่ 47 ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวอันประสูติแต่เจ้าจอมมารดาแพ เมื่อวันที่ 12 เมษายน พ.ศ.2402 ทรงผนวชเป็นสามเณร ณ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม ในปี พ.ศ.2416 สมเด็จกรมพระปวเรศ วริยาลงกรณ์ ครั้งยังทรงดำรงพระยศกรมหมื่นบวรรังษี สุริยพันธ์ เป็นพระอุปัชฌาย์

พ.ศ.2422 พระชนมายุครบอุปสมบท ทรงผนวชเป็นสามเณร ณ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม โดยมรสมเด็จกรมพระปวเรศวริยาลงกรณ์ทรงเป็นพระอุปัชฌาย์ 

พ.ศ.2424 ทรงสอบได้เปรียญ 5 ประโยค พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาขึ้นเป็น กรมหมื่นวชิรญาณวโรรส

พ.ศ.2453 พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งพระราชพิธีมหาสมณุตตมาภิเศก ที่วัดบวรนิเวศวิหารสถาปนาพระยศขึ้นเป็น สมเด็จกรมพระยาวชิรญาณวโรรส ทรงสมศักดิ์เป็นสมเด็จพระมหาสมณเจ้า สิ้นพระชนม์ เมื่อวันที่ 2 สิงหาคม พ.ศ.2464

ลักษณะ กลมแบน ขอบเรียบ
ด้านหน้า เป็นพระรูปสมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส สมเด็จพระสังฆราชเจ้า ครึ่งพระองค์ผินพระพักตร์ ทางซ้ายของเหรียญ ริมขอบเป็นอักษรอ่านว่า “มนุสส.นาโค วชิรญาณวโรรส”
ด้านหลัง เบื้องบนเป็นรูปเพชรเปล่งรัศมีโดยรอบอันหมายถึง “วชิร” ตอนกลางเป็นอักษรอ่านว่า

“อภิวาทน สีลิส.ส นิจจํ
วุฑฒาปจายิโน
จต.ตาโรธม.มา วฑ.ฒน.ติ
อายุวณ.โน สุขํ พลํ”

แปลว่า “พรสี่ประการ คือ อายุ วรรณะ สุขะ พละ ย่อมเจริญแก่บุคคลผู้มีการกราบไหว้เป็นปกติ นอบน้อมต่อผู้เจริญแล้วเป็นนิจ”

ตอนล่าง ลงมามีรูปบัวตูมไขว้กัน 2 ดอก อยู่เหนือเลขศักราช ”๒๔๖๓” ตอนล่างสุดประดับด้วยดอกบัวพร้อมใบอีก 2 ดอก
ชนิด ทองแดง
ขนาด เส้นผ่าศูนย์กลาง 74 มิลิเมตร
สร้าง พ.ศ.2463

พ.ศ.๒๔๖๓ เหรียญที่ระลึกสมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส แบบ ๒

ลักษณะ เป็นรูปไข่ ขอบเรียบ ด้านบนมีห่วง
ด้านบน เป็นพระรูปสมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส สมเด็จพระสังฆราชเจ้า ครึ่งพระองค์ผินพระพักตร์ทางซ้ายของเหรียญ เบื้องบนเป็นรูปเพชรเปล่งรัศมี อันหมายถึง “วชิร” เบื้องล่าง เป็นอักษรอริยกะ (อันเป็นอักษรที่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงประดิษฐิ์ขึ้น) ความว่า “มนุสส.นาโค วชิรญาณวโรรส”
ด้านหลัง เบื้องบนเป็นรูปดอกบัวบานเหนือน้ำ ถัดลงมาเป็นอักษรอ่านว่า

“อภิวาทน สีลิส.ส นิจจํ
วุทฒาปจายิโน
จต.ตาโร ธม.มา วฑ.ฒน.ติ
อายุวณ.โณ สุขํ พลํ”

แปลว่า “พรสี่ประการ คือ อายุ วรรณะ สุขะ พละ ย่อมเจริญแก่บุคคลผู้มีการกราบไหว้เป็นปกติ นอบน้อมต่อผู้เจริญแล้วเป็นนิจ

ตอนล่าง เป็นเลขบอกศักราช “๒๔๖๓” รองรับด้วยดอกบัวตูม 2 ดอก
ชนิด ทองแดง
ขนาด กว้าง 28 มิลลิเมตร ยาว 35 มิลลิเมตร
สร้าง พ.ศ.2463 สร้างคราวเดียวกับ แบบ 1 เพื่อประทานแก่ศิษยานุศิษย์

พ.ศ.๒๔๖๔ เหรียญที่ระลึก “รามราฆพ”

สร้างเป็นที่ระลึกในงานฉลองสุพรรณบัฐ เมื่อได้รับพระบรมราชโองการเป็นเจ้าพระยา เมื่อวันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ.2464
เจ้าพระยารามราฆพ (ม.ล.เฟื้อ พึ่งบุญ) เกิดเมื่อวันที่ 5 ตุลาคม พ.ศ.2433 เป็นบุตรพระยาประสิทธิศุภการ (ม.ร.ว.ละม้าย พึ่งบุญ) กับพระนมทัด พึ่งบุญ ณ อยุธยา เมื่ออายุ 13 ปี ได้ถวายตัวในสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรวุธ สยามมกุฏราชกุมาร ได้เข้าศึกษาในโรงเรียนมหาดเล็กหลวงใน พ.ศ.2453 ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น นายขัน หุ้มแพรพ.ศ.2454 ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นนายจ่ายง และเจ้าหมื่นสรรเพชภักดี
พ.ศ.2455 ได้เป็นพระยาประสิทธิศุภการ
พ.ศ.2464 ได้เป็นพระเจ้าพระยารามราฆพ
พ.ศ.2480 ได้รับเลือกเป็นนายกเทศมนตรีคนแรก เมื่อเริ่มจัดตั้งเทศบาลนครกรุงเทพฯขึ้นเมื่อวันที่ 27 พฤษภาคม พ.ศ.2480
ถึงแก่กรรมเมื่อวันที่ 21 ตุลาคม พ.ศ.2510

ลักษณะ กลมแบน ขอบเรียบ ด้านบนมีห่วง
ด้านหน้า เป็นรูปพระอินทร์ทรงเอราวัณ พระหัตถ์ทั้งสองถือแพน (หางนกยูง) ขนาบด้วยกอบัว
ด้านหลัง มีข้อความว่า

“รามราฆพ”
๒๔๖๔”

ชนิด ทองคำลงยาสีแดง เงินลงยาสีแดง เงิน
ขนาด เส้นผ่าศูนย์กลาง 23 มิลลิเมตร
สร้าง พ.ศ.2464

พ.ศ.๒๔๖๔ เหรียญที่ระลึก ๖๐ พรรษา พระนางเจ้าสุขุมาลมารศรี พระอรรคราชเทวี

สร้างเป็นที่ระลึก 60 พรรษาพระนางเจ้าสุขุมาลมารศรี พระอรรคราชเทวี
สมเด็จพระปิตุจฉาเจ้า สุขุมาลมารศี พระนามเดิม พระองค์เจ้าหญิงสุขุมาลมารศรี พระราชธิดาพระองค์ที่ 52 ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวในเจ้าจอมมารดาสำลี (ธิดาของสมเด็จพระยาบรมมหาพิชัยญาติ ทัต บุนนาค) เมื่อวันที่ 10 พฤษภาคม พ.ศ.2404

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาเป็นพระนางเจ้า สุขุมาลมารศรี พระราชเทวี พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาเป็นสมเด็จพระปิตุจฉาเจ้าสุขุมาลมารศรี พระอรรคราชเทวี สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 9 กรกฎาคม พ.ศ.2470

ลักษณะ เป็นรูปไข่ ขอบเรียบ มีห่วงอยู่ด้านบน
ด้านหน้า ในวงกรอบเป็นมงกุฏผู้หญิง ประดิษฐานบนพานแว่นฟ้า กระหนาบด้วยลายกระหนก นอกกรอบมีพระนาม “พระนางเจ้าสุขุมาลมารศรีพระราชเทวีฯ”

ด้านหลัง มีข้อความว่า

“ที่รฦก
พ.ศ.๒๔๐๔
ถึง
พ.ศ.๒๔๖๔”

ขนาด กว้าง 18 มิลลิเมตร ยาว 26 มิลลิเมตร
ชนิด เงินกาไหล่ทอง
สร้าง พ.ศ.2464

พ.ศ.๒๔๖๔ เหรียญที่ระลึกกรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ พระชนมายุครบ ๖๐ พรรษา

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ พระนามเดิม “พระองค์เจ้าชายวรรณาการ” เป็นพระราชโอรสอันดับที่ 56 ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว อันประสูติแต่เจ้าจอมมารดาเขียน เมื่อวันพุธที่ 20 พฤศจิกายน พ.ศ.2404 ในรัชกาลที่ 5 ได้ทรงกรมเป็นที่กรมหมื่นนราธิปประพันธ์พงศ์ และได้เลื่อนเป็นกรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ ต่อมาทรงได้รับสถาปนาเป็นพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 11 ตุลาคม พ.ศ.2474 ทรงเป็นต้นสกุล “วรวรรณ”

ลักษณะ กลมแบน ขอบเรียบ
ด้านหน้า เป็นพระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ครึ่งพระองค์ ผินพระพักตร์ไปทางเบื้องขวาของเหรียญ เบื้องล่างมีพระปรมาภิไธย “พระจอมเกล้าเธียรมหาราช”
ด้านหลัง มีข้อความว่า

“เทวะพลี
แด่
พระผู้ประสาท
ชีวิตแลวุฒิ
กรมนราธิป
เมื่ออายุครบ ๖๐ ปี
พ.ศ.๒๔๖๔”

ชนิด ทองแดงกาไหล่เงิน ทองแดง
ขนาด เส้นผ่าศูนย์กลาง 27 มิลลิเมตร และ 74 มิลลิเมตร
สร้าง พ.ศ.2464

พ.ศ. ๒๔๖๔, ๒๔๖๕, และ ๒๔๖๖ เหรียญรางวัลงานประกวดแฟนซี

ลักษณะ กลมแบน ขอบเรียบ มีห่วงพร้อมสายคล้อง
ด้านหน้า เป็นพระบรมรูป รัชกาลที่๖ ครึ่งพระองค์ ผินพระพักตร์ไปทางเบื้องขวาของเหรียญ เบื้องบนมีพระปรมาภิไธย “สมเด็จพระรามาธิบดี ศรีสินทรมหาวชิราวุธ”

ด้านหลัง มีข้อความว่า “รางวัล การแต่งแฟนซี ๒๙ ธันวาคม ๖๔”
ชนิด เงิน ทองแดง
ขนาด เส้นผ่าศูนย์กลาง 24 มิลลิเมตร

สร้าง พ.ศ.2464, พ.ศ.2465, และ พ.ศ.2466

พ.ศ.๒๔๖๕ เหรียญที่ระลึกเปิดสถานเสาวภา

สร้างเป็นที่ระลึกในการประชุมสภากาชาดนานาประเทศภาคตะวันออกและเปิดตึกที่ทำการ”สถานเสาวภา”

หลังจากที่กรรมการสภากาชาดสากลได้รับรองสภากาชาดสยามเข้าเป็นสมาชิก เมื่อวันที่ 6 เมษายน พ.ศ.2464 แล้วที่ประชุมได้มีมติให้เปิดการประชุมสภากาชาดสากลฝ่ายภูมิภาค ทางตะวันออกขึ้นที่กรุงเทพฯ ตั้งแต่วันที่ 29 พฤศจิกายน ถึงวันที่ 7 ธันวาคม พ.ศ.2465 ที่ศาลาสหทัยสมาคมในพระบรมมหาราชวัง และในวันที่ 7 ธันวาคม พ.ศ.2465 นั้น พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัวได้เสด็จพระราชดำเนินไปในพิธีเปิดตึกที่ทำการสถานปาสเตอร์ที่ได้ก่อสร้าง ท่ามกลางกรรมการนานาประเทศพระราชทานนามตึกว่า “สถานเสาวภา” เพื่อเป็นอนุสาวรีย์แด่สมเด็จพระศรีพัชรินทรา บรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนี พันปีหลวง

ลักษณะ กลมแบน ขอบเรียบ

ด้านหน้า เบื้องบนเป็นพระนามาภิไทยย่อ “สผ” อยู่ในวงกรอบ ด้านซ้ายเป็นรูปกล้องจุลทรรศน์ ด้านขวาเป็นรูปงูแผ่แม่เบี้ย เบื้องล่างมีข้อความว่า “ที่รลึกการเปิดสถานเสาวภา”

ด้านหลัง เป็นรูปครุฑกางปีก แบกเครื่องหมายกาชาด มีอักษร “สุขวิทยา” ริมขอบมีข้อความว่า “การประชุมสภากาชาดในบูรพเทศ กรุงเทพฯ ธันวาคม : พ.ศ.: ๒๔๖๕”

ชนิด ทอง แดง
ขนาด เส้นผ่าศูนย์กลาง 74 มิลลิเมตร
สร้าง พ.ศ.2465

พ.ศ.๒๔๖๕ เหรียญที่ระลึกพระองค์เจ้าดิสวรกุมารฯ พระชนมายุครบ 60 พรรษา

สร้างเป็นที่ระลึกในการฉลองพระชนมายุครบ 60 พรรษาของสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ เมื่อ พ.ศ.2465

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ พระนามเดิม “พระองค์เจ้าดิศวรกุมาร” พระราชโอรสพระองค์ที่ 57 ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และเจ้าจอมมารดาชุ่มประสูติเมื่อวันเสาร์ที่ 21 มิถุนายน พ.ศ.2405 ทรงดำรงตำแหน่งสำคัญต่างๆของบ้านเมืองหลายต่อหลายตำแหน่ง ทรงเป็นผู้รอบรู้ในหลายสาขาวิชาโดยเฉพาะอย่างยิ่งวิชาประวัติศาสตร์และโบราณคดีจนได้รับยกย่องเป็น”บิดาแห่งประวัติศาสตร์ไทย” ทรงเคยเป็นเสนาบดีกระทรวงธรรมการกระทรวงมหาดไทย ทรงเป็นราชทูตพิเศษไปยุโรป ทรงเป็นอภิรัฐมนตรีเป็นนายกราชบัณฑิตสภา ทรงนิพนธ์หนังสือต่างๆมากมายเป็นประโยชน์ต่ออนุชนรุ่นหลังอย่างเป็นสูง สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 1 ธันวาคม พ.ศ.2486 ทรงเป็นต้นราชสกุล “ดิศกุล”

ลักษณะ กลมแบน ขอบเรียบ ด้านบนมีห่วง เว้นชนิดทองแดง

ด้านหน้า เป็นพระรูปสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ระดับพระอุระ ผินพระพักตร์ทางเบื้องซ้ายของเหรียญริมขอบมีอีกษรจารึกพระนาม “พระองค์เจ้าดิศวรกุมาร กรมพระยาดำรงราชานุภาพ”

ด้านหลัง บนแพรป้ายมีคาถาว่า “ติรตนานุภาเวน ฑีฆายุ โหหิ โสต.ถินา” แปลว่า “ด้วยอานุภาพของพระไตรรัตนขอท่านจงมีอายุยืนโดยสวัสดี” เหนือแพรป้ายมีข้อความว่า “สร้างเป็นที่รฦก” ใต้แพรป้ายมีข้อความว่า “เพื่อฉลองอายุครบห้ารอบ”
ปีจอ พ.ศ.๒๔๖๕”

ชนิด ทองคำ เงินกาไหล่ทอง ทองแดง
ขนาด เส้นผ่าศูนย์กลาง 28 มิลลิเมตร
สร้าง พ.ศ.2465

พ.ศ.๒๔๖๖ เหรียญที่ระลึกงานพระเมรุ กรมหลวงชุมพรเขตรอุดมศักดิ์

สร้างเป็นที่ระลึกคราวงานพระเมรุ กรมหลวงชุมพรเขตรอุดมศักดิ์ ณ ท้องสนามหลวงเมื่อวันที่ 24 ธันวาคม พ.ศ.2466

กรมหลวงชุมพรเขตรอุดมศักดิ์ ทรงเป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และเจ้าจอมมารดาโหมด ประสูติเมื่อวันที่ 19 ธันวาคม พ.ศ.2423 พระนามเดิมพระองค์เจ้าอาภากร เกียรติวงศ์ ทรงดำรงตำแหน่งเสนาบดีว่าการทหารเรือ เมื่อ พ.ศ.2465 ทรงเป็นผู้ริเริ่มวิชาการทหารเรือ สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 19 พฤษภาคม พ.ศ.2466 ทรงเป็นต้นราชสกุล อาภากร

ลักษณะ เป็นรูปสี่เหลี่ยมข้าวหลามตัด ขอบเรียบ ด้านบนมีห่วง
ด้านหน้า เป็นรูปกรมหลวงชุมพรเขตรอุดมศักดิ์ครึ่งพระองค์ พระพักตร์ตรง ริมขอบมีพระนาม

“กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์”

ด้านหลัง เป็นรูปเทวดาขี่ราชรถเทียมสิงห์
ริมขอบมีข้อความว่า “ที่ระฤกงานพระเมรุ ท้องสนามหลวง วันที่ ๒๔ ธันวาคม พ.ศ.๒๔๖๖”
ชนิด ทองคำ เงิน
ขนาด กว้าง 28 มิลลิเมตร ยาว 30 มิลลิเมตร
สร้าง พ.ศ.2466